Historia stawów zatorskich

Rozpoczęcie I Wojny Światowej to ponowne pogłębienie się kryzysu i upadku gospodarki stawowej. Zarastanie, braki personalne, nierównowaga cen i braki paszy spowodowały szybkie zmniejszanie się powierzchni produkcyjnej stawów. Poprawa nastąpiła dopiero po zakończeniu wojny. Zaczęto odbudowywać część zniszczonych stawów i mieszkań pracowniczych. Wdrażano nowe pomysły i projekty np. „sztuczne łowiska”, wykorzystujące działanie reotaksji, przy modernizacji stawów - transport ziemi kolejką polową i szuflą amerykańską, koszenie roślinności na stawach kosą Resinga oraz przy wykorzystaniu francuskiego silnika spalinowego 8 Km Jaques Collas. Jako, że Zator był największym producentem ryb w Małopolsce, ówczesny administrator dóbr Zatorskich inż. Załuski postanowił uregulować dziki handel rybami, jaki wtedy panował na rynkach: Małopolskim i Śląskim. Aby ograniczyć handel przez drobnych kupców, osiągających dla siebie największe zyski, otwarto w 1933 roku skup rybny w Krakowie przy ulicy Dietla. Szybka dostawa ryb, stała marża dla pośredników: hurtownika i detalisty wynosząca 30 % wpłynęła na stabilność cen jak również dla producentów.

Kolejna, II Wojna Światowa zniwelowała cały trud i wkład wniesiony do odbudowy stawów zatorskich. Po wojnie sytuacja finansowa była trudna. Państwo nie udzielało dotacji ani kredytów. Aby rozpocząć jakiekolwiek prace w majątku, pracownicy wyrażali zgodę na pracę bez zapłaty do momentu gdy nie zostaną zebrane plony i odłowione ryby. Brakowało narybków i kroczków by obsadzić stawy, nasion zbóż, sprzętu i pieniędzy. By przetrwać, pracownicy zbierali jaja mew i raki, sprzedając je do restauracji krakowskich i katowickich, jarzyny i owoce z ogrodu w Zatorze zbywano na giełdach.

W kwietniu 1946 roku, Majątek Państwowy Zator przejęty został przez Uniwersytet Jagielloński – powołano Instytut Zootechniczny, Dział Rybacki, przy UJ. Zadaniem Instytutu było prowadzenie prac naukowo-badawczych na drobnym inwentarzu i na rybach, by doskonalić ich wartość użytkową. W tym celu do badań rybackich przeznaczono przedwojenne magazyny rybne w Laskowej.

Osiem lat po zakończeniu wojny w 1953 roku Ministerstwo Rolnictwa przyznało i uruchomiło pierwszy limit na odbudowę i renowację stawów zatorskich. Postanowiono w pierwszej kolejności na renowację gospodarstwa Spytkowice, Bugaj i Przeręb. Celem takich zabiegów była racjonalna gospodarka stawowa z uwzględnieniem pierwszeństwa dla hodowli, i dla kroczków i narybków. Najlepsze warunki pod względem zasilania wodą miały Spytkowice. Remont gospodarstwa trwał 14 lat (1972-1985) i obejmował dobudowanie nowych stawów oraz ciągów wodnych nawadniania i osuszania.