	str.
	1
	2
	3
	4
	5
	6
	7
	8

Historia rybactwa w Polsce (cd.)

W Lustracji województwa krakowskiego z 1564 spotykamy dokumenty zawierające informacje o miejscowościach leżących w okolicach Zatora i Oświęcimia. W zachowanych dokumentach znajdują się informacje o lokalizacji poszczególnych stawów, o stanie technicznym stawów i konieczności ich remontowania, o ilości odroślisk i tarlisk oraz o ilości odławianych ryb. Staw „Borowy” znajdował się na gruntach miejskich, a staw „Szydłowieczki” należący do Gierałtowkich „w jesieni został zarybiony”. Wpuszczono do niego „50 kóp karpi”. Niektóre stawy nosiły nazwy: staw „Nowy”, stawek „Krzowy”, staw „Chobota”. We wsi Piotrowice znajdowały się stawy: „Młynski”, „Konieczny” albo „Dulny”. Z informacji o stawach pod Zatorem dowiadujemy się, że staw „Boner” jest dobry ale najlepszy jest staw „Niżny” – lęgowy, zaś stawy „Dąbrowny”, ”Trcziany” ,”Podwieszony” „zarosły rogoziem i trzciną”, natomiast staw „Olszowy” jest „niezły” ale „pusty stoi od roku”. Informacje o wsi Laskowa dotyczą prac wykonywanych przez poddanych na rzecz zamku i folwarku oraz naprawy stawów rybnych i „odwozu ryb do Wisły”14. W spisie inwentarza z roku 1678 wykonanym przez Mariannę z Przyłęków Komorowską, starościnę oświęcimską, w majątku Gierałtowskich znajdujemy informacje o zarybianiu stawów „stopniakami”, „kroczkami”, „młodemi”15. W niektórych dokumentach bardzo dokładnie podaje się ilość wpuszczanego narybku, są również informacje o powinnościach poddanych, przede wszystkim o przygotowaniu narybku i konserwacji stawów.

Do największych gospodarstw stawowych połowy XVI wieku należały także zbiorniki Balcera Porębskiego w Osieku, w Grojcu i Porębie . W 1570 roku Porębscy posiadali 58 stawów rybnych , a oprócz tego tarliska i odrośliska. W przybliżeniu szacuje się roczną produkcję w tych gospodarstwach na około 26-30 t.

W małych stawach, o charakterze opadowo-ściekowym prowadzili chłopi tarło karpi oraz odrost narybku lub zajmowali się produkcją małych karpi konsumpcyjnych. Najwięcej chłopskich stawów znajdowało się w dobrach królewskich w Zatorze, Brzeszczach, Piotrowicach, w majątkach Myszkowskich w Bestwinie i Podolszu. Chłopi sprzedawali najczęściej kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt kóp narybku. Sprzedażą narybku zajmowali się również sołtysi, plebani i karczmarze. W spisie inwentarza (1678 r.) majętności Gierałtowskiej są podane dokładne ilości kóp „stopników”, „kroczków” i „młodych” potrzebnych do zarybiania stawów w gospodarstwie.

W pierwszej połowie XVII wieku nastąpiło załamanie się gospodarki stawowej w ośrodku zatorskim, odnotowano spadek w granicach 25-50%. Przyczyn było dużo. Prawdopodobnie przeniesienie stolicy z Krakowa do Warszawy spowodowało zmniejszenie się chłonnego rynku zbytu. Na dwór królewski w Krakowie dostarczano po kilkadziesiąt ton karpi ze stawów znajdujących się w okolicach Zatora i Oświęcimia. W czasie prowadzonych wojen w połowie XVII w. zniszczeniu uległo wiele stawów rybnych. W drugiej połowie XVII w i do pierwszego rozbioru Polski czyniono próby podniesienia gospodarki stawowej, które jednak nie zostały uwieńczone sukcesem. Po pierwszym rozbiorze ziemie starostwa zatorskiego odpadły od Polski. Wydajność produkcyjna działających gospodarstw stawowych bardzo się obniżyła co spowodowało, że znaczą część stawów osuszono i przeznaczono na bardziej dochodową uprawę zbóż (głównie pszenicy). W wykazach podatkowych dla miasta Zatora z. XIX w podane są nazwy pól ornych i ich właścicieli, które zachowały dawne nazwy stawów. Władze austriackie projektowały generalne osuszenie wszystkich zbiorników wodnych.

strony: